‘Als je nu niet meewerkt aan je behandeling, zetten we je vast.’

Is die behandeling bewezen veilig en effectief?

Interessant initiatief...

Is er wel echt sprake van een goed doel of wordt hier belasting ontweken?

Zoals door de industrie gefinancierde patiëntenverenigingen en -stichtingen?

Wat zouden we dan moeten doen?

Erkennen dat "psychiatrie" geen wetenschap is, en geen geneeskunde.

De Clienentenraad in Verzorgingshuizen

Wel of geen fopspeen?

door Binjamin Heyl

2019

recensie van Mira de Vries

De Cliëntenraad zou een hilarische satire zijn was het niet dat Heyl zijn ervaringen heeft opgetekend zonder komische bedoelingen. Alleen de details zijn gefictionaliseerd om herkenning van de schurken te voorkomen.

In het afgelopen decennium horen we veel over “marktwerking” in de zorg (niet door Heyl benoemd in dit boek). Marktwerking betekent macht voor de consument. Is die niet tevreden over een product of dienst, dan stapt hij/zij over naar een concurrent. Voor mensen die aangewezen zijn op zorg is dat niet mogelijk. Door schaarste en buitensporige wetgeving zijn bewoners in verzorgingshuizen de facto gevangenen. Met de WMCZ tracht de wet hun positie te verbeteren, maar hoe de wet ook aangepast wordt, het wil maar niet lukken.

Er zijn vast instellingen die omgaan met bewoners zoals de WMCZ bedoelt maar dit kan niet afgedwongen worden. Ondanks steeds door het management herhaalde kreten zoals “de cliënt staat centraal” en “de cliënt in zijn kracht zetten” blijft de cliënt overgeleverd aan de wil en grillen van de directie. Wanneer bij de bedrijfsvoering, de goede naam (beschermd door klagen onmogelijk te maken) en de winst centraal staan, dan is degene die aan de zorg van het verzorgingshuis overgeleverd is de klos.

Heyl zegt, “Wie heeft het vandaag nog over oudelieden, besjes, regentessen … of oudeliedengestichten? In de eeuwen achter ons lag de macht bij de top en dat is nog steeds zo, ook al zijn de oudelieden niet meer geüniformeerd en spreken wij allang niet meer over meiden en knechten, maar van zorgmedewerkers, voedingsassistenten. We hebben het allang niet meer over hoofd zorg, hoofd verpleging, verpleegkundig directeur. Nee, tegenwoordig wordt er gemanaged... We zien dat met de komst van de cliëntenraden het machtssysteem ongewijzigd is gebleven.” Plus ça change, plus c'est la même chose. Heyl noemt het een "pyramidemachtspel".

Sterker, het management kan zich “bij eventuele opmerkingen achter de cliëntenraad schuilen onder het motto: we hebben goed overlegd met de cliëntenraad en die heeft ermee ingestemd” terwijl in werkelijkheid de cliëntenraad voor een fait accompli is gesteld en onder druk gezet met terugwerkende kracht in te stemmen want.... het zou verschrikkelijk zijn als de harmonie tussen cliëntenraad en management verstoord zou raken. De directie kan immers de cliëntenraad ontbinden. Zo de directie wil, wordt de cliëntenraad met ongemeend vleien en welgemeende intimidatie erin geluisd om met het management samen te spannen. Goed nieuws wordt van de daken geschreeuwd en slecht nieuws wordt vakkundig onder het tapijt geveegd.

Een door de auteur veel aangehaald voorbeeld is de wettelijke plicht een onafhankelijke cliëntvertrouwenspersoon aan te stellen. Ondanks dat op de website van het verzorgingshuis in kwestie en in de informatiebrochures die worden uitgedeeld aan bewoners en hun belangenbehartigers deze verkondigd werd, bleek er geen vertrouwenspersoon te zijn. Toen na lang aandringen van de cliëntenraad toch een cliëntvertrouwenspersoon benoemd werd, gebeurde dat “de persoon die de naam en het contactadres wist, langdurig ziek was. Niemand van de medewerkers, incluis het management, had een flauw benul wie deze persoon was en hoe die te bereiken.” Toch slaagde na enkele maanden de cliëntenraad erachter te komen. Maar het contact werd door het management op aller mogelijke manieren gefrustreerd.

In de twee jaar waar dit verhaal over gaat is het de cliëntenraad nooit gelukt iets dan ook bespreekbaar te maken van de klachten van de bewoners. Die gingen over zaken die beslist niet triviaal zijn, zoals de kwaliteit van de maaltijden, de hygiëne, de bejegening en zelfs de veiligheid, nadat er een overlijdensgeval was geweest in verband met een criminele indringer. Ook bij de sluiting van een afdeling hetgeen ingrijpende gevolgen zou hebben voor de betrokken bewoners was de cliëntenraad niet geïnformeerd, laat staan dat zij in de gelegenheid was gesteld een “verzwaard advies” uit te brengen conform de WMCZ.

Heyl begeeft zich niet op glad ijs met een suggestie voor verbetering. Zijn boodschap is nuchter en verstandig: mensen, geloof toch niet in al die mooie reclamepraatjes.

Wij hopen dat er een film, tv-serie of minstens podcast komt van dit verhaal in de geest van Yes, Minister en dat Heyl een royaal verdiende beloning ontvangt voor de rechten.